world sparrow day 2023 date history theme significance celebration : दरवर्षी 20 मार्च या दिवशी आंतरराष्ट्रीय चिमणी दिन अर्थात जागतिक चिमणी दिन किंवा आंतरराष्ट्रीय चिमणी दिवस किंवा जागतिक चिमणी दिवस साजरा करतात. पहिला जागतिक चिमणी दिवस 20 मार्च 2010 रोजी साजरा झाला. यंदा रविवार 20 मार्च 2023 रोजी आंतरराष्ट्रीय चिमणी दिन आहे.
पृथ्वीवरची चिमण्यांची संख्या कमी होत आहे. याच कारणामुळे चिमणी या पक्ष्याच्या संरक्षणासाठी आंतरराष्ट्रीय चिमणी दिन साजरा केला जातो. या निमित्ताने चिमणीचे महत्त्व समजावून सांगितले जाते तसेच चिमण्यांसाठी काय करता येईल यासाठी मार्गदर्शन केले जाते.
चीनने 1958 ते 1962 या काळात उंदीर, माशा, डास आणि चिमणी हे चार प्रजाती नष्ट करून शेतीचे संरक्षण करण्याची मोहीम हाती घेतली. यामुळे चीनमधील चिमण्या नष्ट झाल्या. याचा पर्यावरणाच्या समतोलावर गंभीर परिणाम झाला. पुढची बरीच वर्षे चीनमधील लोकांना भयंकर उपासमारीला सामोरे जावे लागले. यानंतर जगभरातील पर्यावरणतज्ज्ञांनी चिमणी जगवण्यासाठी प्रयत्न करणे आवश्यक असल्याचे सांगितले. जगात 26 प्रकारच्या चिमण्या आहेत. यापैकी 23 प्रकारच्या चिमण्यांचे फोटो उपलब्ध आहेत.
जगातील 26 प्रकारच्या चिमण्यांपैकी 5 प्रकारच्या चिमण्या भारतात आढळतात. चिमणी किटकभक्षी आहे. चिमणी ज्या प्रमाणात पिकं खाते त्यापेक्षा जास्त किटक खाते आणि शेतीचे अप्रत्यक्षपणे रक्षण करते. याच कारणामुळे चिमणीचे रक्षण करणे आवश्यक आहे, असे पर्यावरणतज्ज्ञ सांगतात.
मागील 25 वर्षात भौतिक प्रगती वेगाने झाली पण 867 प्रजातींच्या पक्ष्यांच्या संख्येत घट झाली. पर्यावरणाच्या समतोलाचा विचार केल्यास ही चिंतेची बाब आहे. यातही चिमण्यांची संख्या कमी होणे ही अतिशय गंभीर बाब आहे. कारण चिमण्या मर्यादीत प्रमाणात शेतातील पिके खातात आणि मोठ्या प्रमाणात शेतातील किडे अळ्या यांचे भक्षण करतात. यामुळे पिकांचे रोगराईने नुकसान होण्याचे प्रमाण कमी होते. याच कारणामुळे चिमणी जगवणे आवश्यक असल्याचे पर्यावरणतज्ज्ञ सांगतात.
भारतात शहरी भागांमध्ये चिमण्यांची संख्या झपाट्याने कमी होत आहे. हळू हळू ग्रामीण भागातही चिमण्यांच्या संख्येत घट होऊ लागली आहे. या परिस्थितीतून मार्ग काढण्यासाठी चिमणी दिन साजरा करण्याचा निर्णय झाला आहे.
नाशिकच्या नेचर फॉरएव्हर सोसायटी (Nature Forever Society) संस्थेने 2009 मध्ये पहिल्यांदा चिमणी दिन साजरा केला. या उपक्रमात सहभागी झालेल्या इतर संस्था आणि नेचर फॉरएव्हर सोसायटी या सर्वांच्या संयुक्त प्रयत्नांमुळे 2010 पासून दरवर्षी 20 मार्च या दिवशी आंतरराष्ट्रीय चिमणी दिन साजरा करण्यास सुरुवात झाली.
बिर्याणीचे हे प्रकार माहिती आहेत का?
एप्रिल महिन्यात फिरण्याची भारतातील उत्तम ठिकाणे